ائتلاف ضد داعش و حاکميت سوريه ...

به گزارش خبرنگار سلام لردگان :
 زماني که ائتلاف به اصطلاح بين المللي عليه گروه داعش شکل گرفت اين سوال مطرح بود که حملات اين ائتلاف در عراق و سوريه چه آثار و تبعاتي بر جاي خواهد گذارد؟ در پاسخگويي به اين سوال، دو جواب با دو رويکرد متفاوت وجود دارد:
يک نگاه قائل به تکرار سناريوي جنگ افروزي توسط ايالات متحده آمريکا جهت حضور و نفوذ در منطقه حساس خاورميانه است و مي گويد اين سناريو با طراحي ايجاد گروه هاي تروريستي و حمايت از آنان آغاز شده و به حملات نظامي عليه آنان منتهي مي شود. چنين سناريويي پيشتر عليه گروه طالبان و القاعده انجام شده بود و نتيجه آن حضور نظامي آمريکا و متحدانش در منطقه براي سال هاي متمادي بود. بر اساس اين رويکرد، ائتلاف ضد داعش و حملات نظامي عليه آن، اقدامي کاملا منفي محسوب شده و پيامدهاي نامطلوبي به ويژه براي جبهه مقاومت در برخواهد داشت.
نگاه دوم اما با خوش بيني قائل به مقاصد خيرخواهانه آمريکا در مبارزه با تروريسم و يا حداقل حفظ منافع متحدان خود در منطقه است. اين نگاه که از سوي برخي رسانه هاي سازشکار منطقه اي دنبال مي شود، در صدد تطهير چهره آمريکا و سوابق منفي آن در منطقه بوده و در عين حال تلاش دارد محور مقاومت ضداستکباري و ضدصهيونيستي را تضعيف کند. بر طبق اين نگاه، به دنبال حملات عليه داعش، همه چيز به خوبي و خوشي پايان يافته و منطقه تا مدت ها از شر تررويسم و افراطي گري رهايي خواهد يافت!
در اين ميان نگاه ميانه اي هم وجود دارد که مي گويد بسترهاي افراطي گري و تکفير و نزاع هاي طائفه اي از ديرباز در منطقه وجود داشته و همين امر زمينه ساز دخالت و بهره برداري قدرت هاي منطقه اي و بين المللي جهت نفوذ و پيشبرد اهداف خود در خاورميانه شده است. البته همين بسترها نيز بي ارتباط با سياست هاي استعمارگران در قرن بيستم نيست و بسياري از سياست هاي تفرقه افکنانه و ضداسلامي انگليس، شوروي و آمريکا در شکل گيري اين بسترها مؤثر بوده است.
در هر حال سرويس هاي اطلاعاتي اين کشورها به شکل مخفيانه روي افراد و گروه هاي افراطي سرمايه گذاري کرده و با حمايت و تحريک آنان به جنگ هاي داخلي دامن زده و مي زنند.
بي ترديد گروه تروريستي و تکفيري داعش از اين قاعده مستثني نيست، خصوصا آن که اسناد و شواهد و قرائن بسياري از روابط پشت پرده و حمايت هاي مالي و تسليحاتي غرب و اعراب از اين گروه در دست است. اين گروه در برافروختن جنگ طائفه اي در منطقه، به خوبي ايفاي نقش کرد و خصوصا در سوريه در جهت ضربه زدن به نظام سوريه گام هاي مهمي برداشت.
نکته قابل توجه آن است که امروز تشکيل ائتلاف بر ضد داعش دقيقا توسط حاميان ديروز صورت گرفته است. به نظر مي رسد تاريخ مصرف داعش به پايان رسيده و به همين دليل عمليات نظامي عليه اين گروه آغاز شده است. عربستان سعودي، اردن، بحرين، قطر و امارات متحده عربي به ائتلاف بين‌المللي تحت رهبري آمريکا براي مقابله با گروه دولت اسلامي (داعش) پيوسته ‌اند. نيروي هوايي اين کشورها به حملاتي در سوريه دست زده ‌اند، ولي تنها جنگنده هاي انگليسي، آمريکايي و فرانسوي در حمله‌ به اهدافي در عراق مشارکت داشته ‌اند.
در اين که ائتلاف ضد داعش تا چه حد در نابودي اين گروه جدي است و يا اساسا توانايي نابودي کامل آن را دارد يا نه، ترديدهاي جدي وجود دارد. اما آن چه مسلم است اين گروه بايد مهار شود و در عين حال بهره برداري هاي سياسي و نظامي و تبليغاتي از اين حملات صورت گيرد.
عمليات هوايي عليه مواضع داعش در سوريه در حالي آغاز شده که بحث درباره ناکافي بودن اين حملات براي پايان دادن به حضور داعش در منطقه بالا گرفته است. کشورهاي شرکت ‌کننده در اين حمله بر ضعيف شدن داعش تاکيد دارند، اما مطمئن نيستند که نتيجه اين حمله به نابودي کامل آن منتهي شود، از اين ‌رو از هم اکنون بررسي گزينه هاي جديد شکل گرفته است.
در روزهاي اول حمله ائتلاف آمريکايي به مواضع داعش در سوريه مشخص شده که اپوزيسيون سوري مورد نظر آمريکا قادر نيست نقش فعالي در صحنه نبرد ايفا کند. به عبارت ديگر، آنها تحرک لازم در مناطقي که از دست داعش خارج مي‌شود را ندارند.
اين در حالي است که آمريکائي ها احتمال مي دهند ارتش سوريه از فرصت حملات ائتلاف آمريکايي به داعش استفاده کند و فرار شبه ‌نظاميان داعش از برخي مناطق را غنيمت شمرده و مناطق آن ها را بازپس بگيرد.
در صحنه واقع نيز علي ‌رغم ورود نيروي هوايي آمريکا به حريم هوايي سوريه و محدود شدن عمليات جنگنده‌هاي ارتش سوريه در برخي مناطق، نيروهاي ارتش در منطقه «عدرا البلد» در شمال پايتخت مناطقي را تصرف کرده و جنگنده‌هاي ارتش در فضاي حلب عملياتي را انجام دادند.
تا اين جاي کار به نظر مي ‌رسد اوضاع به نفع بشار اسد پيش مي‌رود و با وجود عدم مشارکت حاميان وي در ائتلاف بين‌المللي عليه داعش و برخلاف شعارهاي تندي که از سوي امريکايي‌ ها در ابتداي حمله بر ضد اسد دادند، هيچ نشانه اي ديده نمي ‌شود که اوضاع به گونه اي پيش رود که در نهايت به برکناري بشار اسد منجر شود.
در تفسير اين موضوع، برخي ناظران از توافق پشت پرده سوريه و احتمالا متحدانش با ائتلاف ضد داعش سخن گفته اند. مبناي تحليل اين ناظران آن است که داعش تبديل به دشمن مشترک سوريه و آمريکا شده و همکاري عليه اين گروه در شرايط فعلي تبديل به امري اجتناب ناپذير شده است. از طرفي اين تحليل قائل به آن است که جمع بندي کاخ سفيد آن است که با توجه به ضعف و تشتت معارضان سوري، گزينه مطمئني براي جايگزيني بشار اسد وجود ندارد و در نتيجه حضور او در قدرت، تا اطلاع ثانوي به شکل غير رسمي پذيرفته شده است. با اين حال هيچ نشانه اي از اين توافق احتمالي از سوي سوريه و متحدانش با ائتلاف آمريکايي عليه داعش ديده نمي شود و سوريه، ايران و روسيه برآنند که اين ائتلاف آمريکايي جهت مصادره کردن دستاوردهاي آنان در شکست داعش وارد عمل شده است تا در سايه آن اهداف آمريکا نيز تحقق يابد.
از همين رو تحليل ديگري وجود دارد مبني بر آن که حمله به داعش دامي است براي سوريه و گشودن روزنه اي نظامي به اين کشور و هدف اصلي آن است که  سرانجام نظام سوريه سرنگون شود. در همين راستا واشنگتن پنهان نکرده که در برنامه عملياتي خود عليه داعش، تقويت معارضان سکولار سوريه را در برنامه دارد. معناي اين حرف آن است که در راهبرد آمريک،ا تضعيف داعش نبايد به تقويت بشار اسد منتهي شود.
موضع گيري تازه مقامات آمريکايي در باره منطقه پرواز ممنوع نيز حاکي از جديت کاخ سفيد در سياست هاي ضدسوري است. نشريه نيويورک به نقل از چاک هيگل، وزير دفاع امريکا و مارتين دمپسي، رئيس ستاد مشترک اين کشور گفته که دولت اوباما برقراري منطقه پرواز ممنوع در شمال شرق سوريه را بعيد نمي داند.
اگر به بهانه داعش، مصوبه منطقه پرواز ممنوع صادر شود، متضرر اصلي سوريه خواهد بود، چون فضاي شمال شرق اين کشور از اختيار حاکميت دمشق خارج شده و حمل و نقل و حملات هوايي ارتش سوريه در اين منطقه با مانع مواجه خواهد شد.
آمريکا همچنان تلاش دارد بر دايره ائتلاف بيفزايد و تصميم انگليس، بلژيک و ترکيه مبني بر پيوستن به ائتلاف ضد داعش و شرکت در حمله عليه اهداف داعش، ائتلاف مزبور را قوي تر مي سازد. پوشش قانوني شوراي امنيت و قطعنامه هاي ضد داعش نيز دست آمريکا را براي هر گونه اقدام نظامي و غيرنظامي باز گذاشته و مي توان پيش بيني کرد، پيامدهاي حمله به داعش خصوصا در سوريه صفحه جديدي را در تحولات اين کشور و منطقه خواهد گشود.
خلاصه طرح ائتلاف ضد داعش بر آن است که به بهانه هدف قرار دادن اين گروه، اهداف و سياست هاي جبهه ضد سوري به پيش رود. اين طرح يک برگ برنده هم دارد و آن اين که متحدان بين المللي سوريه يعني چين و روسيه، قطعنامه هاي ضد داعش را وتو نکرده و در واقع منع قانوني براي اقدامات آمريکا در سوريه ايجاد نشده است.
با اين حال سوريه و نيز هم پيمانانش، دست آمريکا را خوانده و نسبت به هر گونه اقدام آمريکا و متحدانش در سوريه هوشيار و حساس هستند. نابودي و يا تضعيف داعش در مقطع فعلي به نفع سوريه است، اما طرح هاي بعدي آمريکا از جمله افزايش حمايت از اپوزيسيون سوري و علي الخصوص ايجاد منطقه پرواز ممنوع، قطعا به ضرر اين کشور بوده و از هم اکنون بايد اقدمات پيشگيرانه عليه آن طراحي شود.
پايان خبر/ع