فضايل
يکى از فرازهايى که بيانگر اوج عظمت و مقام حضرت فاطمه معصومه(س)است، زيارت نامه اى است که حضرت رضا(ع)در مورد آن حضرت بيان فرموده اند. در فرازى از آن چنين آمده است:«يا فاطمه اشفعى لى فى الجنه فانّ لک عندا... شأناً من الشأن؛اى فاطمه مرا در مورد ورود به بهشت شفاعت کن؛ چراکه در پيشگاه خداوند داراى مقامات و درجات بسيار ارجمندى هستى.»
امام صادق(ع)اين روايت را قبل از ولادت امام کاظم(ع)فرمود:«و ستدفن فيها امرأهٌ من اولادى تسّمى فاطمهٌ فمن زارها وجبت له الجنَّه؛بهزودى در قم بانويى از فرزندان من به نام فاطمه دفن شود. کسى که مرقد او را زيارت کند، بهشت براى او واجب گردد.»
در فراق امام رضا(ع)
در سال ۲۰۰ (ه. ق) زمانى که يگانه برادر حضرت معصومه(س) به اجبار مأمون مجبور به هجرت به خراسان شدند، حضرت حدود يک سال به دور از برادر خود در مدينه زندگى کرد. مأمون عباسى در سال ۲۰۱ (ه. ق) حضرت امام رضا(ع) را بهعنوان وليعهد خود تعيين نمود. در اين هنگام آنحضرت براى بستگان خود در مدينه و خصوص براى حضرت معصومه(س) نامهاى نوشت و آنها را به خراسان دعوت نمود. حضرت معصومه(س) به مجرد خواندن نامه امام(ع) براى ديدار برادر عازم خراسان شد و با گروه بسيارى از امامزادگان و بستگان به سوى خراسان حرکت نمودند.
جعفر مرتضى عاملى مى نويسد: «حضرت معصومه در رأس يک قافله ۲۲ نفرى متشکل از علويان و برادران امام رضا (ع) براى ديدار با آن امام همام رهسپار ايران گرديد.»
البته برخى از پژوهشگران تعداد افراد اين کاروان را حدود ۴۰۰ نفر نوشتهاند و قائلند ۲۳ نفر از آنان در ساوه کشته شدند.
ورود به ساوه
پس از آنکه حضرت معصومه و همراهان ايشان به ساوه رسيدند، ماموران حکومتى با آنها درگير شدند و بسيارى از افراد اين قافله را به شهادت رساندند. در همين زمان حضرت معصومه بيمار شد. از خادمش پرسيد: از اينجا تا قم چقدر فاصله است؟ خادم عرض کرد: ۱۰ فرسخ. حضرت فرمود: مرا از اينجا به قم منتقل کن.
برخى از محققان معتقدند که حضرت معصومه(س) در ساوه مسموم شد و سپس با حالت بيمارى وارد قم شد و پس از مدت کوتاهى به شهادت رسيد.
در ساوه غذاى حضرت توسط يک زن نابکار زهرآلود گشت. به اين ترتيب آن بانوى گرامى مسموم و بيمار شد.
محمدى اشتهاردى مىنويسد: «مطابق نقل بعضى، مسموم نمودن حضرت توسط زنى در ساوه انجام شد.»
برخى بيمارى حضرت را در اثر غم و اندوه دانستهاند: «وقتى حضرت معصومه بدنهاى پاره پاره برادران و برادرزادگان خويش را که ۲۳ نفر بودند را ديد، بهشدت غمگين گشت و در اثر آن بيمار شد.»
حرکت به سوى قم
هنگامى که خبر ورود حضرت به ساوه و خبر بيمارى او به آل سعد (شيعيان عرب اشعرى) رسيد، آل سعد به اتفاق به استقبال آنحضرت رفته و در ميان آنها موسىبن خزرجبن سعد اشعرى مهار شتر او را گرفت و او را به شهر قم دعوت نمود. به هنگام ورود به قم محبان اهل بيت استقبال کمنظيرى از خواهر امام رضا(ع) کردند که در اذهان، استقبال تاريخى مردم نيشابور از امام رضا(ع) تداعى مىکرد.
از اين امر چنين استنباط مىشود که آوازه تشيع مردم قم و علاقه شديد ايشان به اهل بيت به مدينه هم رسيده بود.
در اينجا معلوم نيست که آيا مردم قم از آمدن حضرت فاطمه معصومه(س) به ساوه اطلاع يافته و به استقبال آنحضرت رفتهاند و با تجليل و احترام به قم آوردهاند، يا خود او به طرف قم حرکت کرده است.
طبق نقل کتاب قم، روايت صحيح و درست اين است که چون خبر به آل سعد رسيد با هم اتفاق کردند که از او درخواست کنند به قم بيايد.
از ميان ايشان، موسىبن خزرج بيرون آمد و چون به شرف ملازمت حضرت فاطمه رسيد، زمام ناقه او بگرفت و به جانب شهر بکشيد و به در سراى خود فرود آورد.
از اين نقل معلوم مىشود که حضرت فاطمه معصومه (س) به طرف قم حرکت کرده بود و موسىبن خزرج در اثناى راه به وى رسيده بوده است.
حضور در بيتالنور
پس از ورود حضرت معصومه (س) به قم در روز ۲۳ ماه ربيع الاول، آنحضرت ۱۷ يا ۱۹ روز ساکن منزل موسىبن خررج بود و در اين مدت با حالت بيمارى مشغول عبادت و راز و نياز با خداوند بود.
در اين چند روزى که حضرت معصومه(س) در قم بهسر مىبردند، عبادتگاهى داشت که هم اکنون آن مکان مقدس با بنايى با شکوه مشخص و در کنار آن يک مسجد مجلّل و چند حجره وجود دارد که به عنوان مدرسه علميّه ستّيّه در محلّ ميدان مير قم خوانده مى شود. اين عبادت گاه را بيت النور نيز گويند که گواه نورانيت و صفاى ممتاز او در ارتباط با خداست.
شخصيت حضرت معصومه
حضرت فاطمه معصومه(س) داراى شخصيتى رفيع و والا مقام مى باشد به طورى که ائمه طاهرين(ع) از اين بانو، با جلالت و تکريم ياد کرده اند و حتى پيش از ولادت آن حضرت، بلکه پيش از ولادت پدر بزرگوارش، نام او بر لسان بعضى از ائمه(ع) آمده و از مقام والاى او سخن گفته اند.
همه اين بيانات حاکى از شأن و عظمت و فضيلت اين بانوى مکرم اسلام مى باشد. بى شک اين فضايل و خصوصيات اخلاقى اين بانوى بزرگ است که او را داراى چنين مقام و منزلتى نموده است چون امام موسى کاظم(ع) داراى ۳۷ فرزند بود که در ميان آنها اين بانوى مکرم است که مثل ستارهاى درخشان مى درخشد و در ميان فرزندان امام کاظم (ع) بعد از امام رضا(ع) هيچکدام هم سنگ او نمى باشد.
فضائل و خصوصيات حضرت
حال به خصوصيات و فضايلى اشاره مىکنيم که باعث عظمت و درخشش او در ميان ديگر امامزادگان شده است:
شرافت خانوادگى
او ماه تابانى است که از برج امامت طلوع کرده، در آغوش امامت تربيت يافته، قنداقه امامت را نيز در دامن خود پرورش داده است زيرا او دختر امام، خواهر امام و عمه امام است. همه نياکان او مشعلداران امامت، پرچمداران هدايت، اسوه هاى فضيلت و استوانه هاى ولايتند و مادر بزرگوارش از بانوان با فضيلت و از اسوه هاى تقوى و شرافت و از زنان کم نظير تاريخ بشريت است.
بديهى است که تأثير شخصيت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمىتوان انکار کرد. اين ويژگى در وجود حضرت فاطمه معصومه(س) نيز بروز يافت و از هر دو طرف فضايلى را به ارث برد و مى توان سر برترى آنحضرت بر ديگر فرزندان موسى بن جعفر(ع) را در همين نکته يافت. البته اين نمى تواند به معناى تأثير نداشتن تلاش و کوشش آن حضرت در اين راه باشد بلکه علاوه بر همه شايستگى هاى فردى که در وجود خويش به وجود آورده بود، از اين عوامل نيز به عنوان مکمل و پشتوانه ترقى و تکامل معنوى اخلاقى و علمى سود مىبرد.
عبادت حضرت
بنا به تصريح قرآن، هدف از خلقت انسان چيزى جز عبادت و بندگى خداوند نيست. کسانى که به اين هدف مهم پى بردند، در راه رسيدن به عالى ترين مرحله آن سر از پا نمى شناختند. يکى از عالى ترين نمونه هاى عبادت و بندگى خدا از خاندان ولايت و امامت، کريمه اهل بيت فاطمه معصومه(س) مىباشد. عبادت و شب زنده دارى هفده روزه اش در واپسين روزهاى عمر شريفش در مدت اقامتش در منزل موسى بن خزرج، گوشه اى از يک عمر عبوديت و خضوع و خشوع آن زاده عبد صالح خدا در برابر ذات پاک الهى است.
محدثه بودن آنحضرت
از ويژگىهاى حضرت معصومه(س) اين بود که از علوم اسلام و آل محمد(ص)، آگاهى داشت و آن حضرت ازجمله روايت کنندگان حديث بود و چندين حديث است که در سند آنها نام حضرت فاطمه معصومه(س) به چشم مى خورد که علامه بزرگوار امينى در کتاب شريف الغدير به بعضى از آنها استناد مى کند، مانند: «من کنت مولاه فعلى مولاه.» نقل اين احاديث حاکى از مقام علمى والاى آن بانو مى باشد.
لقب حضرت
مقام عصمت که عالى ترين مقام معنوى و پاکى است، درجاتى دارد و در وهله اوّل بر دو گونه است: ۱. معصوم از خطاء؛ ۲. معصوم از گناه.
حضرت معصومه(س) مانند حضرت زينب(س) در يکى از درجات عصمتند، گرچه در درجات چهارده معصوم(ع) نباشد.
روايت شده حضرت رضا(ع) فرمودند: «من زار المعصومه بقم کمن زارنى»؛ کسى که معصومه را در قم زيارت بکند مانند آن است که مرا زيارت کرده است. گرچه شواهد و قرائن در مورد مقام عصمت حضرت معصومه(س) بسيار است، ولى سخن فوق از امام معصوم(ع) شايد اشارهاى باشد که حضرت معصومه(س) داراى مقام عصمت بوده است، ضمناً اين سخن بيانگر آن است که اين لقب را حضرت رضا(ع) به فاطمه(س) داده است و گرنه نام آن حضرت معصومه نمى باشد.
شفاعت گسترده
اعتقاد به شفاعت انبياء و اولياء از ضروريات مذهب شيعه است و هيچ ترديدى در آن نيست و بالاترين جايگاه شفاعت، از آن رسول گرامى اسلام(ص) است که در قرآن کريم از آن به (مقام محمود) تعبير شده است. دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم(ص) هم شفاعت گستردهاى دارند که بسيار وسيع و جهانشمول است:
۱.خاتون محشر، صديقه اطهر، حضرت فاطمه زهرا(س)
۲.شفيعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه(س)که بعد از حضرت زهرا(س)از جهت گستردگى شفاعت، هيچ بانويى به شفيعه محشر حضرت معصومه(س)نمى رسد. امام جعفرصادق(ع)در اين رابطه مى فرمايد:«تَدخل بِشفاعتها شيعتنا الجنته باجمعهم»؛با شفاعت او همه شيعيان ما وارد بهشت مىشوند.
زيارتنامه مخصوص
يکى از شواهد عظمت استثنايى حضرت معصومه(س) زيارتنامه اى است که به خصوص، حضرت رضا (ع) در شأن او صادر فرموده است زيرا بعد از فاطمه زهرا(س) تنها زيارتى که از امام معصوم براى يک زن نقل شده، زيارت حضرت معصومه(س) است و هيچيک از بانوان خاندان عصمت و طهارت زيارت مخصوص از امام ندارد.
رحلت
سرانجام آن حضرت بعد از شانزده يا هفده روز که در خانه موسى بسترى بود، از دنيا رفت. شيخ قرنى در کتاب خود چنين آورده است: «فکانت فيها سبعه عشر يوِماً حزينهً باکيهً على اخيها و فارقت الدّنيا؛ حضرت معصومه (س) هفده روز در قم بود و در اين روزها به ياد برادرش حضرت رضا(ع) غمگين و گريان بود تا جان به جان آفرين تسليم نمود.»
پس از رحلت حضرت معصومه(س) زنان آل سعد، بى بى فاطمه معصومه را غسل دادند و کفن کردند.
آل سعد (اشعرى) با يکديگر اختلاف کردند در اين باب که چه کسى سزاوار است در سرداب رود و فاطمه را بر زمين بگذارد و به خاک سپارد که در اين هنگام از جانب ريگستان دو سوار که جلو دهان خود را بسته بودند بدانجا آمدند، چون به جنازه فاطمه رسيدند، از اسب پياده شدند و بر او نماز گذارده و در سرداب رفتند و جسد مطهر او را دفن کردند و برهيچکس معلوم نشد که آن دو سوار که بودند.
برخى از محققان احتمال داده اند که اين دو سوار امام رضا(ع) و امام جواد(ع) بوده اند.
الگوي ناب دختران
جمع شدن نجابت و پاکدامني در کنار عالمه بودن و با همراهي بصيرت مثال زدني ايشان و همچنين ولايت مداري و ولايت پذيري ايشان از امام خود، حضرت فاطمه معصومه عليهاسلام را به يک الگوي کامل و ناب و جامعي براي دختران مسلمان هر عصر و زماني تبديل کرده است. نکته بسيار مهمي که بايد دختران جامعه ما به خصوص قشر فرهيخته به آن اهتمام بورزند بحث دشمن شناسي و دشمن ستيزي است. شاخصه اي که در سيره اهل بيت عليهم السلام به عنوان يک اصل هميشه مطرح است. ايشان با توجه به تحرکات مأمون و مقاصد او براي تحت الشعاع قرار دادن امام رضا عليه السلام، جهت رساندن حرف حق ايشان به مردم و نيز نشان دادن مظلوميت اين خاندان از مدينه به طرف طوس حرکت کردند و در طول مسير با بصيرت افزايي و تبيين بينش اهل بيت عليهم السلام، مردم را از جايگاه اهل بيت عليهم السلام و برخورد خلفاي جور عباسي با ايشان را آگاه نمودند.
ديدگاه چند تن از علماء
ازجمله اين اعاظم و بزرگواران، سيد الطائفه، مرحوم آيت الله العظمى آقاى بروجردى است که شخصيت بزرگ جهانى بود و زعيمى بلامنازع به شمار مى رفت. او نسبت به مقام والاى بانوى محترم حضرت فاطمه(س) تعظيم و تفخيم خاصى مى کرد و از شهر قم و آن بزرگوار به نيکى ياد مى نمود، يکى از دوستان نزديک آن بزرگوار، نقل مىکنند که قرار بود که ابن مسعود در سفر به تهران، براى ملاقات با ايشان به قم بيايد. آقا نپذيرفتند و موافقت نکردند، فرمودند: چون اگر به قم بيايد، به زيارت حرم حضرت معصومه(س) نمى رود و اين توهين به آنحضرت است که با من ملاقات کند ولى به زيارت حرم نرود.
مرحوم آيت الله العظمى گلپايگانى(ره) به اين بانو احترام و ارادت خاصى داشتند و ساليان سال، نماز صبح را در مسجد بالاسر مى خواندند و بعد از نماز در کنار قبر مطهر حضرت معصومه(س) به راز و نياز ميپرداختند.
مرحوم حاج ميرزا جواد آقا ملکى تبريزى، براى رفتن به زيارت حضرت معصومه(س) بسيار جديت داشتند و با داشتن مرض قلب هر روزه به حرم مشرف مىشدند.
شيخ عبدالجليل قزوينى مىنويسد تکريم و زيارت حضرت معصومه، اختصاصى به شيعه نداشت، بلکه اهل سنت و علما و دانشمندان آنان نيز به زيارت آن بانو مى رفتند و فرمايش او در اين مورد چنين است: و اهل قم به زيارت حضرت معصومه روند که ملوک و امرا و علماى حنفى و شافعى به زيارت آن تربت، تقرب نمايند.
مرحوم محدث قمى مىگويد: «... و امّا از ميان فرزندان موسىبن جعفر(ع)، افضل آنها حضرت معصومه(س) است که مزار شريفش در بلده طيبه قم است. و روشنى چشم اهل قم و همه مسلمانان است، افتخارات سرزمين قم فراوان است از آنجمله آرامگاه حضرت معصومه(س) مى باشد.»
انتهاي پيام /